Tezer’den Cümleler

         *Şimdi neden bu kadar çok sevdiğimi anladım, çünkü kendim ölmüştüm ve yalnızca başkalarının canlılığını algılayabiliyordum.

         *Nihayet yağmur başladı. Bu sabah artık yağmuru neden bu kadar çok sevdiğimi anladım. Ağlayan bir yüreğe benzediği için. Onun acısı yüreğimi ağrıtıyor.

         *Bugünden sonra acıyı mutluluk olarak tanımlayacağım.

         *Her sabah yepyeni bir dünyaya kalkıyorum. Her akşam dünyanın bütün yorgunluk acı ve çelişkileriyle dayanamaz duruma geliyorum.

         *Unutma: Dostların hep yazarlardı. Öyle de kalacaklar. Bir adam ve bir çocuk. Yaşamının en büyük raslantıları.

         *Yalnız yaşı olmayan ve dünyalarını kendi içlerinde taşıyan insanlara dayanabildiğimi görüyorum.

         *Bir şeyin değişeceği beni ürkütüyor, bir şeyin değişmeyeceği de.

         *Olaylar ve düşünceler, kafamın içinde sürekli acılar olarak birikti.

         *Yalnızca seninle yatarken sadığım sana. Bu bile fazla.

         *… Biz mutlu isek, mutlu olmayı istediğimiz ve bunun için çaba harcadığımız için mutluyuz.

         *Yaşadığım anların, onları yaşarken anıya dönüştüğünü algılar, onları yaşarken anılaştırırdım. Sonra bunu en güzel biçimde Savinio’da okudum: “Yaşanan an da anı olacak.”

         *Şunu öğrenmelisin: Sen hiçbir işe yaramaz değilsin. Seni senden çalan toplumdur.

         *Kültür bir şeye cesaret edebilme sorunudur. Okumaya cesaret edebilme, bir görüşe inanmaya cesaret edebilme, görüşlerini açıklayabilme cesaretidir.

         *Güç ve korku her zaman yan yanadır.

         *Ben, belli bir ülkesi olmayan insanlardanım.

         *İnsanın ana dilini yitirmesi, öz kişiliğinin yıkılması demektir.

*Dünyanın acısı olmasaydı taze yeşil yapraklar üzerindeki güneş ışınlarının bir anlamı olmazdı.

*İnsanın kendi dünyası dışında yaşayacağı bir dünya yoktur.

*İnsanın başkalarına söyledikleri kendi duymak istedikleridir. Yazdıkları, okumak istedikleridir. Sevmesi, sevilmeyi istediği biçimdedir.

*Herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda yaşamım bitti. Bilmiyorum, nerede, ne zaman. Ve işte o bittiği yerde başladı. Acının sonunda. Acı ile.

*Bittim, yaşamımı kapattım.

Tezer Özlü’nün Kalanlar adlı kitabından

Kalanlar

         Kalanlar

         Tezer Özlü

         Yapı Kredi Yayınları

         “Doğumum bile bir kökünden kopma idi. On yaşıma kadar, çevremi, özellikle çevremdeki sessizliği kavramaya çalıştım… Yirmi yaşım ile otuz yaşım arasında aklın bittiği yerleri ve çıldırmanın sınırlarını aradım… Otuz yaşım ile kırk yaşım arasında ne akıllı ne de çılgındım. Dünyayı kavradığımı sandım… Kırk yaşındayım. Bugün, gecenin bazı saatlerinde kitlenin anlamsız gürültüsü içinde boğuluyorum… Kendimi öldürmeye çalışıyorum… Özlemlerim kalmadı. Bıraktım. Hepsini kendi ve benim dünyamı anlamaları için bıraktım… Ve bana ölümsüzlerin sonsuz acıları kaldı.”

         Efsane sahibiyle yüzleşiyor.

         Arka kapak yazısı

         Bu kitapta Tezer’den kalanlar var. Acılarından kalanlar var. İntihar etmeden hemen önce karaladıkları, düşündükleri var. Hâlâ Tezer Özlü’yle tanışmadıysanız eğer bu çok iyi bir fırsat olabilir.

         Lisedeyken edebiyat hocam sayesinde tanıdığım ve okuduğum Yaşamın Ucuna Yolculuk’u da okuyabilirsiniz. Pişman olmayacağınıza eminim. 

Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları

I

Herkesin bir sayfayı bırakıp

Başka bir sayfaya başladığı anda

Tıkandım ben. Yüzüm gözükmüyor ki

Fotoğrafta, nasıl gözüksün: Başımı

Eğmişim masanın üstüne, sanki tahtanın

Etine gömülmüşüm: Seyrelen saçların

Arasından iri, kilitli kafam fışkırıyor.

Aslında koyu bir suçtur içimde beslediğim.

İki çatı arasında bocalayan bir damladan

Havaya yontulmuş gün sisi ve damağımda

Donmuş buruk tat alaşımı, acıyla geçiyorum

O seyrek tarihten: Dönüp de bulduğum,

Her köşede pıhtılı bir mum.

Ayartıldığım

Dünyaya kazdım da kendimi: İçimden

Çoktan sökülmüş puslu sahanlıkta

Yeniden doğdum ve geriledim: Kapandığım

Kırgın mandolin dersleri, donuk boz suya

Düşen bisiklet gövdeleri ve kahverengi,

Pis bir örtüye çöküp bul karayı al parayı

Oynadığım yaşlarım için buğulu bir sıkıntıydım.

Oysa her şey

Nasılsa ince bir ipliğe bağlı: Annem

Bir Singer makinası için doğurmuş beni,

Sevdalı bir iğneyle dikmiş her şeyi

Bir tek yarama dokunamamış.

II

Herkesin bir sayfayı çevirip

Başka bir sayfaya başladığı anda

Karardım ben. Soğuk, tozlu

Bir ampulün cılız ışığında

Kendimden boşalan aynadan

Kendime baktım:

Ne kadar yalnızım aslında:

Çölün hemen eşiğinde uyarıcı bir işaret

Gibi duran bu uzun vahada

Alışamıyordum içimde beslenen

Güdümsüz hayvanın güdümsüz gelgitine

Ve o kadınlar

Ki bir anda tutuşan sayısız uçurtmayı

Çağrıştırıyordu arkama yığılan

Uçuk görüntüleri, el ve göğüs

Dil ve oyluk arası

Herşey bir anda kuruluyor ve yıkılıyordu

Aslında.

III

Bir trende doğurmuş annem beni:

İki şehir arası doğan sancı nasıl geçmişse

Gövdeme, hâlâ körpe bir tutkuyla koruyor

Kaygan yerini. O doyumsuz düzeniyle hayat

Önüme maskeli birkaç anıda çıktı hep,

Tıpkı doğru kelimeler için öğrendiğim

Yanlış anlamlar, yanlış anlamlar

Adına beni herkesten uzaklaştıran

Yanlış anlamalar için taşıdığım

Acımasız gecelerde olduğu gibi

Sarsılan ben oldum, daralan ötekiler.

İçimde yetişkin bir özlemle bekleyen

Yolcudan bekledim kalkıp gitmesini,

Gemlenmez bir taşkı, uzatmalı

Bir karanlık tadı aradım istasyona

Yılan gibi giden dar sokaklarda:

Annem trende doğurmuştu beni,

Onu bekledim.

IV

Neye yarar bu yüksek sızı

Ve gitgide boyalan çatlak?

Kararıp kömür kesilen yüzümü örten

Tül perdeden izlediğim kopuk kopuk filimde

Ben miyim oynayan ki kurgulamıyor

Kurtulamıyorum

Durumlarla insanları

Durumlarla insanlardan?

Ne kadar yalnızız aslında, tanrım

Ne kadar yalnızız tanrısal boşluğunda

Zamanın. Kaç yaşında delindi bu tekne

Ve su almaktan ağırlaştı iyice - ama

Herşey görkemli bir ayin için seçilmişse

Neye yarar bu yüksek sızı ve içimizde

Gitgide aralanan çatlak?

O doyumsuz tohum işledi yıllar yılı

İçimde. Alışamadım zamana ve elemek

Nedir bilmeyen belleğe,

Yağmur ve yağmur sonrası,

Çöl ve şiir

Mevsimlerine böldüm

Gizlice birikip artan yakıcı salgını,

Yeniden kurdum saatları,

Günü geceyi kendime ayarladım yeniden,

Tufanla birlikte çıkıp yeryüzüne

Beşik ve sin arasında

Sonuncu mevsimi aradım.

Neye yarar titrek canıma dokunan

Yasin, bir ölüdoğan için kurulmuş

Muskayla içimde hemen büyüyen

Siyah geleceği boğmak? Ben ki

Nedense avucumda derin izler,

Sevmedim hiç yazılmamış geleceği:

Ondan mıydı bilmem kundaktan

Yaşlı denize duyduğum kör inanç,

Gövdeme hazır toprakta kanattığım

Doğu saatı, güneye ve kuzeye

Yükselen bu sabırsız basınç,

Bu esrik pusula, bu kana kana

Suyundan içtiğim bâtın sarnıç?

V

İbrahim’le İsmail arası

Araladığım kurban perdesi:

Çıkar, arar, yitirdiğim her gün

Her gün taşıdığım ağrıyı,

Oğlum sana söylediğim ninniler

Kendi loş gerçeğimden süzülmüş

Açık birer tuzaktı: Eriyip giderdim

Ortasında efsanemin, azalırdı sende

Ve zamanda tuttuğum kırık umut zarı.

Gömüldüğüm odayı benden önce

Sayılar ve harfler kaplardı,

Bir çığlıktı takılıp kalan göğüs kafesimde,

Boğulur ve açılırdım fanusumda:

Bir sarsılma, bir tökezlenme anında

Esrik gözümle dönüp vurduğum aynada

Parçalanırdık birden: Sen ve ben ve

Dayanılmaz çoğalışımız.

Aykırı tohum! Öd noktasında elden

Çıkmış kaza duyarlığı! Herşey nasıl

Barok, nasıl kırılgan herşey:

Bir an boyu kafamda dağlanan ses

Çeşitliyorsa sonsuz bir uyumu

Alçalıyor gün, alçalıyor su

Ve omuriliğimde kıvranan keman,

Yerlebir sürüyor yerlebir süren:

İbrahim’le İshak arası geriliyorum

Elimle diktiğim çarmıha.

VI

Bir fiil dolaşıyordu yerde, bir fiil

Ki hâlâ dilimin ucunda: Gülüyor,

Birdenbire içime dışıma kanıyordum.

Ey açılmaya ve aralıksız yoluna dimdik

Dönmeye dönen sonsuz Makara!

Yıllar sonra yıllar önce kilitlediğim

Kapıyı kırmasaydım

Gece gündüz yazdığım silinecekti:

Arı bir damardan kuyuya akıyordu zaman,

Belki derindi.

Böyle gördüm işte kapanın sınırlarını,

Bir sürgün yalnızı nasıl kavruluyorsa

Evde, sokakta, çekirdeğinde şehrin –

Zincirinden boşalmaya duran

Bir yıkım duygusu için dizgin aradım,

Çözdüğüm kördüğüm. Derin mavi bir düşün

Ortasına geliyorlardı: Mahzene terk edilmiş

Bir akordeon, nereden bulunduğu anlaşılamayan

Bir laterna, neden yolun sonuna bu kadar yakın

Olduklarına inanamamış birkaç yaşsız kadın:

Sabaha kadar unutulmuş hasret türküleri

Yaktık: bir girdabın başladığı yerden

Dönebilirmişiz gibi.

VII

Şehrazad’dı oysa bir minyatürde gördüğüm

Ertelenmiş güzel ölüm, bin gün bin gece

Geçtiğinde yakalamıştım gizini dirimin:

Zaman bozgunun tılsımlı dengesindeydi

Belki de: Bir adım daha attım mı

Çözülür her bir yana dağılırdı büyü,

Makası vurdumsa dönüş yoktu

Kumaşın gövdesinde: Boşlukta yüzen

Ağır bir taş ki kavrasam kavramasam

Birdi

Kilidin anahtara kavuştuğu

Seyrek anlam dilimini.

Belki de insan

Baştan uca tırnaktı tanrıdan önce.

Düşlerdi tek besleyip kuruttuğumuz ürün,

Bir kutu vardı elimizde, tek onu dolu

Sanıyorduk. Burada değildi aslında

Aradığımız, durmadan uzağa bakıyorduk,

Binbirinci günün bitiminde bir yere

Çekildik hepimiz ve ayrılıp sobaya

Yanaştım ben iyice – gövdem yapışsın

Ve erisin diye kor gövdenin içinde:

Yazdım herkes uyuduğunda sonuncu masalı

İlkinin öncesine, yazdım ve kurtuldum

Yıllardır beni kilitleyen düğümden:

Ben babasız büyümüştüm, bir gece

Yangından artan korkunç bir izle.

VIII

Yazdım: Som bir anlam aradım,

İmbik ve sabır.

Durmadan içimdeki anadili aradım,

Susku ve kovuk.

Aylardan eylülü sevdim – gölge,

Gölgealtı, zifir.

Vakitlerden seheri: İki kesinlik

Arası seyrederken

Ufkun dibine doğru gidiyordum:

‘Beklemeyin, dönerim’’ dedim.

Benim de hayatımda boş bir sayfa olur,

Gün gelir. Ana anlamı doğurgan sorusuyla

O beyaz dile ekler sürüp giderim

Dümdüz yolumda, biri ben gelmeden mi

Doldurmuş bu boşluğu, belki de bilirim,

Bilemem.

Neye yarar yoksa bu yüksek,

Amansız sızı, neye yarar tam ortamda

Süren ve sürerken durmadan beni deviren

Yılgın huyu katetmek?

Herkesin kafasında donup taşlaşmış

Gücünü aşan gücü taşımak için

Ani sağanak imgeleri,

Dağıtmak için bir uçurum katsayısı

Dururdu.

Ben gidemezdim bir yere: Zaten

Uzaktaydım, durduğum yerde.

Enis Batur / Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları adlı kitabından / S: 159 - 174

Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları

Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları

Enis Batur

Oğlak Yayıncılık

         ‘Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları, şiir serüvenimin arka bahçesinden, ilk on yıllık süreyi (1972 – 1982) kapsayan bir seçme getiriyor. Kitaplarıma girmemiş, girmeyecek bu ürünleri ayrı bir kitapta toplamak, onlara farklı bir konumlamayla yaşam hakkı tanıyor, tanıyacak.

         (…)

         1972 – 1982 dönemi, yuvarlak tarih düşmek adına seçilmiş sanılsın istemem: Hayatımdaki iki kavşak yıl. 1972’de yurtdışına gitmeye karar vermiştim: 1982 sonunda Ankara’dan İstanbul’a göç etmeye. Kitaptaki parçalar ondan, az çok yurtdışı yıllarının emeklemelerini sergiliyor’’ (Önsöz’den)

         Enis Batur önemli bir yere sahiptir hayatımda. Çok küçük yaşta başladım kitaplarını da okumaya. Başka bir kitap ararken bulmuştum hatta kütüphanede. O günden beri ne bulduysam ona dair, ait okurum. Bu da onlardan biri. Ki yazıların, şiirlerin izdüşümleri, öncesi, sonrası hep ilgimi çekmiştir. Bu kitap da öyle. Eğer yazı notlarından hoşlanıyorsanız okumanızı şiddetle tavsiye ederim.

         Tabii bu kitabı anlamak için içinde bahsedilen kitapları da okumuş olmak gerek sanırım.